۱۰ مشکل رایج جت پرینترهای CIJ و TIJ و راه‌حل‌های تخصصی آن‌ها

در خطوط تولید صنعتی، جت پرینتر نقشی حیاتی در درج اطلاعات ضروری روی بسته‌بندی محصولات دارد. از چاپ تاریخ تولید و انقضا تا شماره سری ساخت و بارکد، عملکرد بی‌نقص این دستگاه تأثیر مستقیمی بر نظم، کنترل کیفیت و انطباق با استانداردهای سازمان غذا و دارو دارد.

اما حتی دقیق‌ترین تجهیزات صنعتی هم گاهی دچار نقص می‌شوند. آشنایی با این ایرادات و دانستن روش‌های رفع آن‌ها باعث می‌شود از توقف تولید، هدررفت جوهر و کاهش بهره‌وری جلوگیری کنید. در این مقاله از زرین صنعت پردازش، ۱۰ مشکل رایج در جت پرینترهای CIJ (Continuous Inkjet) و TIJ (Thermal Inkjet) را همراه با راهکارهای فنی، تجربی و عملی بررسی می‌کنیم.

فهرست مطالب

• ۱. چاپ ناقص یا ناپیوسته
• ۲. خشک شدن جوهر در نازل و گرفتگی هد
• ۳. عدم تشخیص کارتریج یا جوهر
• ۴. افت کیفیت چاپ پس از چند ساعت کار
• ۵. نشت یا ریزش جوهر از هد
• ۶. خطاهای برق و روشن نشدن دستگاه
• ۷. چاپ با سایه یا انحراف حروف
• ۸. تشخیص نادرست سنسور محصول
• ۹. ارورهای نرم‌افزاری و هنگ دستگاه
• ۱۰. مشکلات جوهر، حلال و نگهداری طولانی‌مدت

۱. چاپ ناقص یا ناپیوسته

یکی از شایع‌ترین مشکلات جت پرینترهای CIJ و TIJ، چاپ ناقص یا ناپیوسته‌ی کاراکترهاست. در مدل‌های CIJ این ایراد معمولاً به دلیل انسداد بخشی از مسیر پاشش جوهر یا افت فشار در سیستم پمپ اتفاق می‌افتد، در حالی‌که در TIJها علت رایج‌تر، خشکی سطح نازل‌های حرارتی یا خرابی کارتریج است.

دلایل فنی احتمالی:

• خشک شدن جوهر در نازل به دلیل توقف طولانی‌مدت دستگاه
• استفاده از جوهر نامناسب یا تاریخ گذشته
• کاهش فشار هوای پمپ در مدل‌های CIJ
• خرابی بخشی از ترانزیستورهای پالس در هد TIJ

روش‌های رفع مشکل:

1. در مدل CIJ: از منوی Flush Ink برای شست‌وشوی مسیر جوهر استفاده کنید.
2. در مدل TIJ: نازل را با دستمال بدون پرز و چند قطره حلال مخصوص تمیز کنید.
3. فشار هوای پمپ را در محدوده توصیه‌شده (معمولاً بین ۰.۳۵ تا ۰.۴۵ بار) تنظیم کنید.
4. در صورت تکرار، هد باید توسط کارشناس سرویس مجدد کالیبره شود.

۲. خشک شدن جوهر در نازل و گرفتگی هد

در محیط‌های خشک یا گرم، جوهر مخصوصاً در مدل‌های CIJ ممکن است سریع‌تر تبخیر شود. این مسئله باعث انسداد در نازل و مسیر پاشش می‌شود. در TIJ نیز به دلیل ماهیت حرارتی چاپ، حرارت بیش از حد می‌تواند ذرات جوهر را روی رزستورهای حرارتی خشک کند.

علت‌های اصلی:

• دمای محیط بالای ۳۵ درجه سانتی‌گراد
• خاموش نکردن صحیح دستگاه پس از پایان شیفت
• باز بودن نازل در زمان بی‌کاری
• عدم استفاده از جوهر استاندارد با ویسکوزیته مناسب

راه‌حل‌های تخصصی:

1. برای مدل CIJ، هر روز قبل از شروع شیفت کاری، دستور Auto Clean را اجرا کنید.
2. در TIJ، بعد از هر توقف طولانی، سطح نازل را با محلول مخصوص پاک‌سازی نمایید.
3. از دستگاه در محیطی با دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه استفاده کنید.
4. اگر دستگاه بیش از ۳ روز غیرفعال است، مسیر جوهر را با حلال شست‌وشو دهید.

پیشگیری:

بهترین پیشگیری، استفاده از جوهر اصل برند دستگاه و خاموش کردن دستگاه از منوی اصلی است تا نازل‌ها به‌صورت خودکار بسته شوند.

۳. عدم تشخیص کارتریج یا جوهر

یکی از مشکلات رایج در TIJها و مدل‌های هوشمند CIJ، عدم شناسایی کارتریج جوهر است. در TIJها معمولاً چیپ الکترونیکی کارتریج اطلاعاتی مانند نوع جوهر، رنگ و سطح باقیمانده را منتقل می‌کند. اگر چیپ خراب یا ناسازگار باشد، دستگاه آن را نمی‌خواند.

دلایل احتمالی:

• استفاده از کارتریج غیراصل یا تقلبی
• اتصالات کثیف یا زنگ‌زده در محل نصب کارتریج
• نقص در برد تشخیص جوهر یا ارتباط I/O

راهکارهای رفع مشکل:

1. کارتریج را خارج کرده و با پارچه خشک تمیز کنید.
2. در صورت امکان، کارتریج اصلی و اورجینال را جایگزین کنید.
3. دستگاه را ریست نرم‌افزاری (Soft Reset) کنید تا حافظه موقت پاک شود.
4. در مدل‌های CIJ، کد جوهر را از تنظیمات مجدد ثبت کنید.

—

۴. افت کیفیت چاپ پس از چند ساعت کار

بسیاری از کاربران گزارش می‌دهند که کیفیت چاپ در ابتدای کار عالی است اما پس از چند ساعت کاهش می‌یابد. در مدل‌های CIJ، معمولاً به‌دلیل تغییر غلظت جوهر (viscosity) یا آلودگی در فیلترهاست. در TIJها، دمای بالای هد یا نوسان در ولتاژ عامل اصلی است.

علت‌ها:

• افزایش ویسکوزیته جوهر در اثر تبخیر
• کثیفی فیلترها یا گرفتگی نازل
• دمای بیش از حد رزستورهای هد TIJ

راه‌حل‌ها:

1. بررسی چگالی جوهر با ویسکومتر داخلی (در CIJ)
2. تعویض فیلترهای جوهر و هوا هر ۱۰۰۰ ساعت کار
3. اطمینان از تهویه مناسب اطراف دستگاه

۵. نشت یا ریزش جوهر از هد

نشت جوهر می‌تواند هم در مدل‌های CIJ (به‌دلیل فشار بیش‌ازحد پمپ) و هم در TIJ (به‌دلیل شکستگی کارتریج) رخ دهد. این مشکل علاوه بر هدر رفت مواد مصرفی، می‌تواند مدارها و برد دستگاه را نیز آسیب بزند.

دلایل فنی:

• خرابی واشرهای داخلی هد
• افزایش بیش‌ازحد فشار جوهر در CIJ
• ضربه مکانیکی به هد یا کارتریج

راه‌حل‌های پیشنهادی:

1. بازرسی مسیرهای جوهر و اطمینان از سلامت اتصالات
2. کاهش فشار پمپ از منوی تنظیمات
3. تعویض کارتریج آسیب‌دیده در مدل TIJ

—

۶. خطاهای برق و روشن نشدن دستگاه

یکی از مشکلات بحرانی در کارخانه‌ها زمانی است که جت پرینتر به‌صورت ناگهانی خاموش شده یا روشن نمی‌شود. این ایراد معمولاً به دلیل نوسان برق یا خرابی Power Supply ایجاد می‌شود.

علت‌های احتمالی:

• نوسان ولتاژ برق صنعتی
• قطع فیوز داخلی یا کابل برق
• خرابی منبع تغذیه داخلی

راه‌حل:

1. استفاده از UPS صنعتی یا استابلایزر
2. بررسی اتصالات زمین (ارت) جهت جلوگیری از شوک الکتریکی
3. در صورت تکرار، منبع تغذیه باید توسط تعمیرکار متخصص بررسی شود

—

۷. چاپ با سایه یا انحراف حروف

وقتی چاپ دارای سایه یا دوبینی است، معمولاً علت، عدم هم‌زمانی بین سیگنال پرتاب جوهر و حرکت محصول روی نوار نقاله است. این پدیده در خطوط تولید با سرعت بالا بیشتر دیده می‌شود.

علت‌ها:

• تنظیم نبودن Delay چاپ نسبت به سنسور
• لرزش مکانیکی در هد
• فاصله زیاد هد تا سطح محصول

راه‌حل‌ها:

1. کاهش فاصله هد تا محصول به ۲ تا ۳ میلی‌متر
2. کالیبره مجدد زمان تاخیر از منوی Print Delay
3. استفاده از پایه ضد لرزش برای هد

—

۸. تشخیص نادرست سنسور محصول

در خطوط تولید سریع، گاهی سنسور قادر به تشخیص دقیق عبور محصول نیست و چاپ در زمان نادرست انجام می‌شود. این خطا معمولاً به دلیل نور محیطی شدید، آلودگی سنسور یا تنظیم اشتباه فاصله است.

دلایل:

• آلودگی سطح لنز سنسور
• نصب در زاویه نادرست
• عدم تنظیم فاصله و حساسیت

راه‌حل:

1. تمیز کردن سنسور با پارچه خشک
2. تنظیم زاویه تشخیص در ۴۵ درجه نسبت به سطح
3. در مدل‌های CIJ، بررسی ورودی PNP/NPN سنسور در منوی I/O

—

۹. ارورهای نرم‌افزاری و هنگ دستگاه

ارورهای نرم‌افزاری از قبیل “System Halted”، “Memory Error” یا “Boot Failure” در مدل‌های CIJ معمولاً به دلیل قطع برق ناگهانی یا فایل سیستم آسیب‌دیده رخ می‌دهد. در TIJها نیز ممکن است مشکل از Firmware باشد.

علت‌ها:

• قطع برق در حین ذخیره تنظیمات
• خرابی حافظه داخلی (Flash)
• نصب نسخه نامناسب Firmware

راهکارها:

1. ریست نرم‌افزاری از منوی Maintenance
2. نصب مجدد Firmware با نسخه رسمی برند
3. در صورت نیاز، تعویض برد اصلی

—

۱۰. مشکلات جوهر، حلال و نگهداری طولانی‌مدت

جوهر و حلال، قلب عملکرد جت پرینتر هستند. کیفیت پایین آن‌ها باعث گرفتگی نازل، کاهش چسبندگی روی محصول و حتی خوردگی قطعات داخلی می‌شود. نگهداری طولانی‌مدت بدون رعایت اصول نیز می‌تواند سیستم را دچار آسیب کند.

نکات مهم در انتخاب و نگهداری:

• از جوهر اصلی با ویسکوزیته مناسب (در CIJ حدود ۲.۵ تا ۴.۵ cP) استفاده کنید.
• حلال باید دقیقاً از همان برند و ترکیب شیمیایی جوهر باشد.
• در صورت توقف بیش از یک هفته، مسیر جوهر را تخلیه و با حلال پر کنید.
• از نگهداری جوهر در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید.

علائم خرابی ناشی از جوهر نامناسب:

—

نکات طلایی برای افزایش عمر جت پرینتر

• دستگاه را هر روز از منوی Shutdown خاموش کنید تا سیستم تمیزکاری خودکار اجرا شود.
• از UPS صنعتی برای جلوگیری از آسیب برد در اثر قطع برق استفاده کنید.
• سرویس کامل شامل فیلتر، پمپ و هد را هر ۶ ماه انجام دهید.
• روزانه هد دستگاه را با دستمال بدون پرز تمیز کنید.
• هر سه ماه یک‌بار سرویس کامل انجام دهید.
• از جوهر اصلی و حلال استاندارد استفاده کنید.
• محیط کاری را عاری از گرد و غبار و رطوبت نگه دارید.